کارگاه بانکداری
ارتقاء و به روز شدن سطح کیفی دانش بانکی همکاران بانکی
طرح موضوع ( تفاوت عقود مبادله ای با عقود مشارکتی ) پاسخ به درخواست همکارانی است که از طریق آدرس اینترنتی ePayBank.ir خوساتار توضیح درباره این موضوع بوده اند.
تفاوت عقود مبادله ای با عقود مشارکتی
یکی از سوالات متداول همکاران بانکی تفاوت فیمابین این عقود بوده که باختصار مطالبی را در این خصوص باطلاع می رسانیم.
عقودی که در بانک مورد استفاده قرار می گیرد شامل عقود مشارکتی و عقود مبادله ای هستند . البته عقد قرض الحسنه هم در بانک وجود دارد اما چون ماهیت انتفاعی ندارد از عقود دیگر جدا گردیده و تحت عنوان وام اعطا می گردد.
عقود مشارکتی عقودی هستند که بر پایه مشارکت طرفین حاصل می شود. مثلا در عقد مضاربه بانک مضارب یا وکیل مضارب و تامین کننده سرمایه و دریافت کننده تسهیلات یا بعبارتی تسهیلات گیرنده عامل انجام کار تلقی می گردد. در این عقود انتقال اموال صورت نمی گیرد. بلکه مال در مالکیت خود بانک قرار می گیرد و اموال در اختیار عامل قرار می گیرد و با این اختیار اموال را فروخته و هر دو در سود سهیم هستند. ولی در عقود مبادله ای برخلاف عقود شمارکتی و به مظنور سود و زیان، هر دو طرف تا پایان مشارکت منتظر می مانند . در عقود مبادله ای بانک سود از پیش تعیین شده را رد سررسید های معین مطالبه می نماید و بنابراین در عقود مبادله ای انتقال صورت گرفته و بانک نظارتی بر هزینه کرد تسهیلات نخواهد داشت. پس بصورت خلاصه تفاوت این عقود به شرح ذیل اعلام می گردد:
عقود مشارکتی :
- سود مورد انتظار و پیش بینی شده است لکن قطعی نیست.
- مالکیت اذنی است یعنی مشتری اجازه استفاده از منابع بانک برای مدت زمانی را دارد
- بانک نظارت مستقیم بر سمایه اعطا شده دارد بعبارت دیگر مسیر گردش پول مشخص است.
عقود مبادله ای :
- سود قابل برنامه ریزی و از پیش تعیین شده سات، لذا قطعی است.
- نقل و انتقال مالکیت انجام می شود. مثل فروش اقساطی
- بانک نظارت مستقیمی بر سرمایه اعطاء شده ندارد بعبارت دیگر مسیر گردش پول مشخص نیست.
نکات مهم
- بسیاری از عقود مشارکتی با تغییراتی که توسط شروط ضمن عقد تعیین می گردد، به عقود شبه مبادله ای تبدیل گردیده اند.
- تسهیلات فروش اقساطی در بخش مسکن قضات، هیئت علمی دانشگاه ها، نخبگان، خانواده معظم شهدا و فروش اقساطی سهم الشرکه بانک در قالب عقود مبادله ای و با نرخ 15 درصد اعطا می گردند ( طبق آخرین بخشنامه )
- کلیه تسهیلات کالا و خودرو در حال حاضر در صورت داشتن مجوز از ادارات مرکزی در قالب عقود مبادله ای اعطا می گردند.
- عقود مبادله ای با سررسید زیر دو سال با نرخ 14 درصد و بالای دو سال با نرخ 15 درصد لحاظ می گردند.