طرح موضوع ذینفع واحد پاسخ به درخواست همکارانی است که از طریق درگاه پرداخت بانکی ePayBank.ir خواستار توضیح درباره این موضوع بوده اند.
همانطور که می دانیم بانکها مجاز نمی باشند بیش از آنچه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بموجب دستورها یا ایین نامه های خاص تعیین می نماید، به اشخاص حقیقی یا حقوقی، تسهیلات یا اعتبار اعطا نمایند.
فلسفه وجودی این حکم قانونی که کمابیش در جمله کشورهای دنیا مورد توجه می باشد، امکان تخصیص منابع بانکی به تعداد بیشتری از آحاد جامعه، تنوع بخشی بیشتر به سبد اعتباری بانک ها و به حداقل رساندن زیان های ناشی از تمرکز منابع بانک ها حول یک شخص یا گروهی از اشخاص مرتبط با یکدیگر که به تعبیری ذینفع واحد تلقی می شوند، است. برهمین اساس، مراجع نظارتی بانکی مراقبت می نمایند که تسهیلات و تعهدات قابل اعطا یا ایجاد به هر ذینفع واحد حد و سقف معینی داشته باشد.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخشنامه های متعددی در خصوص تعریف و مصادیق ذینفع واحد و تاکید بر کنترل و نظارت بر اعطای تسهیلات به آنها تهیه و به بانکهای عامل ارسال نموده است لذا با عنایت به تقاضای همکاران محترم در این خصوص، ضمن اشاره به تمامی نامه ها و آیین نامه های مربوطه، آخرین اصلاحیه جدید آیین نامه تسهیلات و تعهدات کلان را که بموجب نامه شماره 40663/17/5 مورخ 1392/9/4 توسط اداره کل تشکیلات و روش ها بعنوان روسای محترم ادارات کل، ادارات امور و شعب مستقل صادر گردیده است، در خصوص ذینفع واحد مجددا مرور نموده تا مسئولین دوایر معاملات بر لزوم اجرای آخرین آیین نامه تاکید نمایند.
ذینفع واحد چیست؟
یک شخص حقیقی یا حقوقی بطور مستقل و یا دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی که بواسطه برخورداری از روابط مالکیتی، مدیریتی، مالی، کنترلی و یا به هر نحو دیگری میتوانند موسسه اعتباری را در معرض ریسک قرار دهند، بدین ترتیب که مشکلات یکیاز آنها بتواند به دیگری تسری یابد و منجر به عدم بازپرداخت یا ایفای بموقع تسهیلات و یا تعهدات آنها شود، ذینفع واحد نامیده می شود.
موسسه اعتباری موظف است در اعطای تسهیلات یا ایجاد تعهدات نسبت به شناسایی ذینفع واحد اقدام نماید.
مصادیق ذینفع واحد به شرح زیر می باشد:
*شخص حقیقی یا حقوقی بطور مستقل
*اشخاص حقیقی یا حقوقی دارای رواط مالکیتی ، شامل :
- شخص حقیقی به اتفاق همسر و افراد تحت تکفل وی با واحدهای تابعه و یا وابسته به آنها . نکته 1- واحد تابعه شحص حقوقی است که بیش از 50 درصد سهام و یا سرمایه دارای حق رای آن بطور مستقیم و یا غیر مستقیم متعلق به شخص دیگر است. نکته 2- واحد وابسته شخص حقوقی است که حداقل 20 درصد و حداکثر 50 درصد سهام یا سرمایه دارای حق رای ان بطور مستقیم و یا غیر مستقیم متعلق به شخص دیگر است.
- شخص حقوقی با واحدهای تابعه و یا وابسته به آن
- واحدهای تابعه و یا وابسته یک شخص حقیقی یا حقوقی با یکدیگر مشروط بر آن که حاصل ضرب درصد تملک آنها توسط شخص مزبور حداقل 20 درصد باشد.
*اشخاص حقوقی دارای روابط مدیریتی شامل :
- اشخاص حقوقی با شخص حقوقی دیگری که حداقل دو سوم اعضای هیئت مدیره آنها مشترک می باشد.
- شخص حقوقی با شخص حقوقی دیگری که رییس هیئت مدیره آنها مشترک می باشند.
* اشخاص حقیقی و حقوقی دارای رواط مالی شامل :
- شخص حقیقی با همسر و افراد تحت تکفل وی
- ضامن با مضمون عنه مشروط بر ان که میزان ضمانت، حداقل معادل 75 درصد درآمد سالیانه / دارایی ضامن باشد.
- شخص (الف) با شخص (ب) مشروط بر آن که بیش از 50 درصد درامد ناخالص سالیانه شخص (الف) توسط شخص (ب) تامین شود. عکس رابطه فوق مصداق ندارد.
- اشخاصی که هر یک دارای حداقل 20 درصد از سهام یا سرمایه دارای حق رای یک شخص حقوقی باشند.
- اشخاصی که بیش از 50 درصد درامد ناخالص سالیانه هر یک از آنها از منبع درآمد واحدی باشد.
*اشخاص حقیقی یا حقوقی دارای روابط کنترلی شامل :
- شخص حقیقی به اتفاق همسر و افراد تحت تکفل وی با شخص حقوقی که به هر نحوی دارای حق رای بیش از 20 درصد آرای آن شخص حقوقی می باشند.
- شخص حقوقی با شخص حقوقی دیگری که به هر نحوی دارای حق رای بیش از 20 درصد آرای ان می باشد.
- شخص حقیقی یا حقوقی با شخص حقوقی دیگری که قادر به راهبری سیاستهای مالی و عملیاتی از جمله تصمیمات مربوط به تقسیم سود آن می باشد.
- شخص حقیقی یا حقوقی با شخص حقوقی دیگری که به هر نحوی قادر به نصب و عزل اکثریت اعضای هیئت مدیره ان می باشد.
* سایر مصادیق : روابط دیگری که ماهیتا مشابه مصادیق مذکور می باشند.
نکات مهم :
- شعب مجاز به تصمیم گیری در خصوص اعطای تسهیلات به ذینفع واحد نمی باشند.
- حداکثر مجموع تسهیلات و تعهدات به هر ذینفع واحد نباید از 20 درصد سرمایه پایه آن موسسه اعتباری تجاوز نماید. حد مذکور در این ماده برای شعبه بانک خارجی 5 درصد مجموع دارایی های شعبه می باشد. سرمایه پایه موسسه اعتباری = مجموع سرمایه پرداخت شده + اندوخته قانونی
- بدیهی است با طرح موضوع ذینفع واحد و تعاریف مذکور شرکتهای همگروه در زمره مصادیق ذینفع واحده قرار می گیرند.
