دادسراها

دادسراها
با تصویب قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب در سال 1373، دادسراها که در معیت دادگاهها فعالیت میکردند بنا به دلایلی از سیستم قضایی کشور حذف شدند.
با قانون اصلاح قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب مصوب 28/7/1381 زمینه برای احیای مجدد دادسراها در سیستم قضایی کشور آماده گردید.

ارایه درگاه پرداخت ePayBank.ir برای دانشجویان حقوق و اساتید دانشگاهی و وکلای محترم برای اخذ وجه مشاوره حق وکالت ایشان

وکلا و دانشجویان محترم حقوق میتوانند خدمات مشاوره حقوقی خویش را در MyCityAd.ir آگهی نمایند
1- مفهوم و جایگاه دادسرا
برای رسیدگی به دعاوی کیفری پنج مرحله پیش‌بینی شده است که عبارتند از:
1-    کشف
2-    تعقیب
3-    تحقیق
4-    حکم
5-    اجرای حکم
دادسرای نهادی قضایی در کنار دادگاههای عمومی و انقلاب که مرکب از دادستان و تعدادی دادیار و بازپرس، که اصلیترین وظیفه آن کشف جرم، تعقیب مجرمین و انجام تحقیقات مقدماتی و در صورت لزوم صدور کیفرخواست و دفاع از آن در دادگاه است.

2-  ارکان دادسرا
الف – دادستان:
دادستان یا مدعی العموم مقام قضایی است که به عنوان رئیس ضابطین دادگستری، برای حفظ حقوق عمومی و نظارت بر اجرای قوانین مطابق مقررات قانونی انجام وظیفه مینماید . در مواردی که جرم و ایجاد ضرری دارای شاکی خصوصی نباشد که به نوعی موجب خسارت جامعه شده باشد، دادستان به نمایندگی از طرف مردم، علیه مرتکبین، اقامه دعوا خواهد نمود. بعلاوه دادستان وظیفه حفظ حقوق کودکان و افراد غیر رشید، مجانین و غائبین مفقود الاثر و همچنین حفظ و نگهداری ترکه درموارد قانونی را بر عهده دارد. همچنین در حوزه قضایی شخصاً‌ یا به وسیله دادیاران جرایم ارتکابی در آن حوزهرا مورد تحقیق و تعقیب قرار داده و در صورت لزوم از متهم تأمین احتیاطی اخذ می نماید . در اموری که به بازپرس ارجاع می شود دادستان حق دادن تعلیمات لازم را دارد و در اعمال وظایف خود دارای اختیارات وسیعی است، لذا در مواقع ضروری می تواند از نیروی انتظامی و سایر ضابطین کمک بخواهد و آنها نیز موظفند اوامر دادستان را اجرای نمایند در غیر این‌صورت متخلف محسوب میشوند.
ب- معاون دادسرا:
معاون دادسرا مقام قضایی است که در غیاب دادستان دارای کلیه اختیارات و وظایف قضای و اداری دادستان است و در حضور دادستان نسبت به اموری که به وی تفویض میگردد، انجام وظیفه مینماید. از این رو بنا بر وسعت دادسرا، ممکن است دادستان از بین دادیاران، فرد یا افرادی را که دارای سابقه و تجربه بیشتری باشند، به عنوان معاون تعیین و اظهار نظر و اجرای احکام و یا سرپرستی اموال صغار و مجانین و اموال بلاصاحب و ترکه بلاوارث را به وی ارجاع بدهد.

ج) دادیار:
دادیار مقام قضایی است که در دادسرا تحت ریاست و نظارت دادستان انجام وظیفه می نماید و از حیث اظهارنظر و رأی تابع دادستان است. با ارجاع دادستان عهده‌دار امور سرپرستی، تحقیقات مقدماتی، اجرای احکام و سایر وظایفی که به عهده دادستان است خواهد بود. دادیار هنگام حضور در دادگاه جهت دفاع از کیفرخواست، به نام دادستان بیان عقیده مینماید و همچنین در رابطه با اجرای احکام، مطابق مقررات انجام وظایف خواهد نمود.
د- بازپرس
از دیگر قضات دادسرا بازپرس میباشد که رأساً و یا به تقاضای دادستان از متمهمن تحقیق و عنداللزوم قرار تأمین اخذ مینماید. بازپرس پس از ارجاع پرونده به تقاضای دادستان به جمع‌آوری دلایل تحقیق از متهم و سایر افراد مظنون و بررسی سایر ادله خواهد پرداخت و در صورت ضرورت تأمین لازم اخذ و نهایتاً مبادرت به صدور قرار موقوفی تعقیب، منع تعقیب  یا قرار مجرمیت خواهد نمود.
بازپرس در اظهارنظر مکلف به تبعیت از دادستان نیست و اصولاً عهده دار رسیدگی به جرایم مهمی است که در صلاحیت محاکم کیفری استان قرار دارد.

دادسرا، منشأ اقتداردستگاه قضایی است .
آیت الله هاشمیشاهرودی
3-وظایف و اختیارات دادسرا :
الف – در مرحله تعقیب و تحقیق:
در صورتی که جهات قانونی برای شروع به تحقیق ( مانند شکایت و اعلام مدعی خصوصی، اعلام نیروی انتظامی، اظهار و اقرار مقصر، تکلیف قانونی دادستان، جرایم مشهود) فراهم باشد، ابتدا دستور تحقیق مقدماتی در خصوص موضوع صادر و یا رأساً به تحقیق و جمع‌آوری دلایل مبادرت مینماید. اگر انتساب بزه به متهم محرز و مسلم باشد، با توجه به نوع  جرم و شخصیت مجرم قرار تأمین متناسب اخذ میشود و نهایتاً در صورتی که وی مجرم باشد،‌دادستان کیفرخواست صادر خواهد نمود و اگر تحقق جرم و یا انتساب آن به متهم محرز نباشد و یا متهم فوت نموده باشد یا موضوع به سازش رسیده و قابل گذشت باشد، جسب مورد قرار منع تعقیب یا موقوفی تعقیب صادر میگردد.
ب- در مرحله دادرسی :
دادسرا پس از تنظیم کیفرخواست( کتبی یا شفاهی ) آن را جهت رسیدگی به دادگاه ذیصلاح ارسال میدارد و چون دادسرا به نمایندگی از جامعه عنوان مدعی و طرف دعوای کیفری محسوب میشود، دادستان و یا یکی از دادیاران در دادرسی شرکت و نسبت به دفاع از کیفرخواست اقدام مینماید. همچنین دادسرا نسبت به حقوق متهم توجه داشته و چنانچه وی را مستحق تخفیف، تبدیل یا معافیت از مجازات تشخیص دهد و یا اگر دلایلی مبنی بر بیگناهی وی کشف شود، مراتب را به دادگاه اعلام مینماید.

ج) در مرحله اجرای احکام:
در مرحله اجرای احکام چنانچه دادسرا ایراد و اشکال قانون در آن یافت، مراتب را به قاضی صادر کننده حکم اعلام مینماید، در غیر این صورت با رفع اشکال و ایراد و قطعیت حکم، نسبت به اجرای مفاد آن اقدام مینماید. دادستان برای اجرای حکم به مأمورین، آموزشهای لازم را داده و نظارت در صحت اجرا و عدم تعویق و تعطیل آن مینماید.ضابطین نیز مکلفند که بر طبق مفاد حکم و تعلیمات دادستان ، اقدام نمایند.
احیای دادسرا، گام مثبت و مهمی است و از ارکان توسعه قضایی میباشد.
آیت‌الله هاشمی شاهرودی

  • الکترونیک قضایی (15)