مراقب تغذیه خود باشیم
شـــاید بـــرای بســـیاری از مـــا اتفاق افتاده باشـــد کـــه در کنـــار طـــب کلاسیک و غربـــی گاهی ســـری به داروخانه هـــای گیاهـــی بزنیـــم و از گیاهـــان دارویی برای درمان بســـیاری از امراض اســـتفاده کنیـــم. بدون اینکه از چگونگـــی مصـــرف آن اطلاعی داشـــته باشـــیم و بگوییم چون داروی گیاهی اســـت پس هیچ ضرری ندارد. در حالـــی که در طب ســـنتی ایران هر یـــک از گیاهان دارویـــی بنابر اصولی بـــرای بیمـــاران تجویـــز میشـــوند. جالب اســـت بدانیـــد کـــه حکمـــای بزرگ طب ســـنتی ایران در گذشـــته وظیفه اصلی خود را حفظ تندرســـتی و سلامت افراد جامعه میدانســـتند؛ طبـــی که در ســـالیان نه چنـــدان دور بعـــد از یک دوره دوربـــودن از دیگر رشـــته های پزشـــکی اکنون توانســـته جایگاه ویـــژهای درایـــران پیدا کند.
ارایه درگاه پرداخت برای فروش کتابهای پزشکی ، کتابهای رمان و داستان توسط ePayBank.ir
تبلیغات داروهای گیاهی فروشگاه طب سنتی خویش را میتوانید در MyCityAd.ir درج آگهی نمایید.
چه غذایی بخوریم؟
امروز بســـیاری از مشکلات در جوامع صنعتی ناشـــی از عدم رعایت شـــش اصل حفظ تندرستی اســـت و شـــاهد آن هســـتیم که محدوده ســـنی برخی از بیماریهـــا از جملـــه بیماریهـــای گوارشـــی بســـیار کاهـــش پیـــدا کرده اســـت.اینها همه نشـــان میدهد که تغییرات عمدهای در شـــیوه خواب و خـــوراک افـــراد جامعه بـــه وجود آمده اســـت. همچنین بسیاری از مسایل روحی از جمله بدگمانی و ســـوء ظن کـــه در بین افـــراد جامعه شـــاهدش هستیم ناشـــی از تغذیه نادرستاست. همان طور کـــه در آموزه هـــای دینی و حکمـــای مـــا آمدهاســـت، چنانچه غـــذای کهنـــه خیلی طولانی مدت مصرف شـــود، چون خلط و ســـودای فراوانـــی در بدن ایجـــاد میکند، منجر به عـــوارض روحی و روانی میشـــود.
نکته دیگـــری که در تغذیـــه میتوان به آن اشـــاره کـــرد، بحـــث تنقالت میان وعدهاســـت که متأســـفانه در بین کودکان شـــیوع فراوانی دارد. امروزه خیلی از تنقالت ســـنتی مانند مغزها که سرشـــار از املاح و ویتامینها هســـتند جـــای خودشـــان را به مـــواد غذایی ســـرخ کردنی و شـــور داده اند. توصیه پزشـــکان طب سنتی این اســـت که از غذاهـــای تـــازه و سبزیجات اســـتفاده کنیـــم. در روایـــات آمدهاســـت که امام موســـی کاظـــم )ع( بر ســـفرهای دعوت میشـــوند، وقتی بر ســـر سفره مینشـــینند به میزبـــان میفرمایند مگر نمیدانی که من بر ســـر ســـفرهای که ســـبزی در آن نباشـــد نمینشینم! امروزه با گذشـــت تقریبا هزار ســـال ازایـــن روایـــات، ســـازمان جهانـــی بهداشـــت اعلام میکند کـــه مردم همراه بـــا وعدههای غذایی شـــان 40گرم ســـبزی تـــازه و پاکیـــزه مصرف کننـــد. در واقع ایـــن موضوع نشـــان میدهـــد که مکتـــب طب ســـنتی و آموزه هـــای دینـــی ما نـــگاه عمیق و پیشـــرفتهای داشـــته اند؛ اما باید به این نکته اشـــاره کرد که در طب ســـنتی، منـــع کامل غذایـــی نداریـــم مگر در مواردی کـــه توصیه میشـــود غذاها با مصلح خودشـــان میل شـــوند.
اصول طب سنتی چیست؟
طب ســـنتی مکتب غنی و اصیلی اســـت که بر پایـــه حفظ تندرســـتی قرار دارد تـــا درمان. دراین طب، وظیفه اصلی طبیب اساســـا آن اســـت که مانـــع از بیماری افـــراد جامعه شـــود. ازاین رو درمان در اولویت بعدی پزشـــک قـــرار میگیرد.
همـــان طور که بســـیاری از حکمـــای بزرگ طب ســـنتیایران همچون شـــیخ الرئیـــس ابوعلی ســـینا، زکریـــای رازی و حکیم جرجانی هـــدف اصلی خود را در حفظ سلامت فـــرد و جامعـــه متمرکز میکردنـــد و با تجویز ســـاده ترین دســـتورالعملهای قابل اجرا باعث سلامتی جامعه میشـــدند، امـــا ابزار اصلی همیـــن حکمـــای اصیل ایرانـــی در حفـــظ و تندرســـتی افراد جامعه، بر شـــش اصل استواراســـت.این شـــش اصـــل در کتـــب طب ســـنتی «ســـته ضروریه» یا «اصـــول حفظ الصحه» معروف اســـت؛ اصولی کـــه اگر در حالـــت اعتدال قرار داشته باشـــد، موجـــب حفظ سلامت و در غیراین صورت باعث بروز مشـــکل و بیمـــاری در فرد میشـــود. آب و هـــوا، خوردنیها و آشـــامیدنی ها، خواب و بیـــداری، ورزش، حفظ مـــواد ضروری و دفع درســـت مواد زایـــد از بدن و مســـایل روحی و روانی، شـــش اصـــل طب سنتی ایران اســـت. امـــا در میان این شـــش اصل طب ســـنتی نمیتوان از تغذیه در حفظ تندرســـتی افراد گذشـــت.
همان طور که شـــیخ الرئیس ابوعلی ســـینا میگوید اســـاس سلامت بر ســـه اصل استواراســـت؛ تغذیه، خـــواب و ورزش.
نگاه قرآن به تغذیه چیست؟
بایـــد گفت که حفظ ســـامتی بدون داشـــتن تغذیه صحیح میســـر نیســـت. در واقع لازمه تغذیه درســـت، دریافت غـــذا به مقـــدار کافی و متناســـب با نیاز بدن اســـت. اما چنین غذایـــی در صورتی ســـودمند و رضایت بخش اســـت که ســـالم و به دور از آلودگیهـــای مختلف مورداســـتفاده قرار گیـــرد. قرآن که کتـــاب ســـعادت و زندگی بشراســـت، درباره تغذیـــه در آیه 24 ســـوره عبس میفرمایـــد: «فلینظـــر االنســـان الـــی طعامه / انســـان باید بـــه غذای خودش بنگـــرد و تأمل کند».
این آیه نشـــان میدهد کـــه تأثیرات غـــذا صرفا جهـــت رفع گرســـنگی، تأمیـــن بخشـــی از انرژی یا رشـــد و نمو نیســـت، بلکـــه تأثیـــرش فراتر از تأثیـــرات جسمیاســـت و از آنجـــا کـــه در روایات قرآن نـــام تعدادی از غذاهـــا و خوردنیهـــا همچـــون انار، انجیـــر، انگـــور، خرما، زیتـــون، موز و برخی ســـبزیجات مانند پیاز، ســـیر و نام برخـــی غلات همچـــون عدس و… به دفعات ذکر شده اســـت، نشـــان از اهمیت بحـــث تغذیـــه در زندگی بشراســـت.
چه گوشتی بخوریم؟
گوشـــت در طـــب ســـنتی بهتریـــن غذاســـت؛ به شـــرطی که در مصرف آن افـــراط نشـــود. امـــا بهتریـــن و ســـازگارترین نوع گوشـــت با طبیعت انســـان، گوشـــت گوسفنداســـت که طبعیتی گرم دارد. گوشـــت گوســـاله با مـــزاج گرم بعد ازاین نوع گوشـــت توصیه میشـــود اما گوشـــت بز نسبت به گوشـــت گوســـفند سردتراســـت و بیشـــتر برای مزاجهای گـــرم و مناطق گرم مناسب اســـت.
گوشـــت گاو در طب ســـنتی توصیه نمیشـــود. در آموزههـــای دینـــی ما توصیه شـــده کـــه مصرف گوشـــت هر ســـه روز یکبار مســـتحب، مصرف هـــر روز آن بلا اشکال و مصـــرف بیش از یک بـــار در روز آن ناپســـند شمرده شده اســـت. همچنیـــن امـــام جعفر صـــادق (ع) نخوردن گوشـــت قرمز بیـــش از 40 روز را نهی کرده اند و فرمـــوده انـــد: «نخوردن گوشـــت موجـــب دگرگونـــی خلـــق و رفتار آدمـــی میشـــود. » یکـــی دیگـــر از مغـــذی ترین مـــواد غذایی علاوه برگوشـــت قرمز، گوشـــت ماهی اســـت کـــه طبیعتی ســـرد و تـــر دارد. ماهیان دریا و آب شـــور نســـبت بـــه ماهیان آب شـــیرین همچون قزل آلا سردی و رطوبت کمتری دارنـــد. کباب کردن، بهتریـــن روش طبخ ماهی اســـت چرا کـــه هضم آن بـــرای معده آســـان تر از ماهی ســـرخ کرده اســـت. لازم است بدانید کـــه خوردن ماهی سرخ شـــده در روغن باعث ایجاد تشنگی شـــده و دیر هضم اســـت. در طب ســـنتی ایران آشـــامیدن آب زیـــاد بلافاصله بعد از خـــوردن ماهی را منـــع کرده اند و توصیـــه میکننـــد همراه ماهی، شـــیر و تخم مـــرغ مصرف نشـــود؛ چرا که باعـــث بیماریهـــای مزمن میشـــود. بهتراســـت ماهی همراه با چاشنیهای گرم ماننـــد زنجبیـــل پـــرورده،گلپـــر، آویشـــن و… مصرف شـــود. میگـو بـه عنوان یکـی دیگـر از غذاهای دریایـی برعکـس ماهـی طبیعتـی گـرم و تـر دارد.ایـن غـذای دریایـی دیر هضم اسـت و حکمـا مصلـح آن را سـکنجبین، شـربت انار و سـرکه دانسـته اند. در میان گوشـت پرندگان، گوشـت مـرغ، سـپس کبـک و بلدرچین بـا مزاج انسـان سازگاراسـت. گوشـت کبـک و بلدرچیـن از مـواد غذایـی غنـیای تشکیل شـده انـد. گوشـت کبـک از لطیـف تریـن گوشـت هاسـت و هضـم آن راحـت تراسـت. توصیه میشـود که گوشـت کبـک و بلدرچیـن بـا چاشـنی انـواع ترشـیهای طبیعـی مصرف شـود. تخـم مـرغ نیز جایـگاه ویـژه ای در طب سـنتی ایران دارد و مواد غذایی آن شـبیه گوشت اسـت. بهتریـن نـوع طبـخ تخـم مـرغ بـه صـورت پخته اسـت.این غذا در طـب سـنتی بـه عنـوان غذایـی پرانـرژی و زودهضـم شناخته شـده و بـرای کودکان در حال رشـد توصیه میشـود. تخـم اردک و مرغابـی به علـت غلیظ و دیر هضم بـودن توصیـه نمیشـوند.
غلات را چگونه مصرف کنیم؟
برخـــی از مـــواد غذایـــی در جامعـــه امـــروز مـــا پرمصـــرف هســـتند و لازم است از مکتـــب طب ســـنتی به فوایـــد و عـــوارض آنهـــا بپردازیـــم.
یکـــی ازاین مـــواد غلات است که گونه هـــای مختلفی دارد. شـــاید یکی از ویژگیهـــای غلات، هضم ســـریع و آســـان آن اســـت. گندم بـــه عنوان یکـــی از گونه های غلات بـــه طبیعت انســـان نزدیـــک تراســـت و از جهت مـــواد غذایی در جایگاه نخســـت قرار دارد. طبیعـــت گندم گرم اســـت و بین انواع آردهـــای گنـــدم، آردی که به میـــزان کافی ســـبوس داشته باشـــد، ارجحیت دارد. ازایـــن رو بین نانهای گندم، نان ســـنگک به جهت داشـــتن ســـبوس و نیزاســـتفاده کمتـــر از مواد افزودنـــی مثل جوش شـــیرین بیشـــتر از دیگـــر نانهـــا توصیه میشـــود. از دیگر غلات که شـــاید مـــواد غذایی آن کمتـــر از گندم باشـــد میتـــوان به جو اشـــاره کـــرد. طبیعت جو ســـرد و خشک‌اســـت کـــه به دلیـــل طبیعت ســـردش، نفـــخ و گاز بیشـــتری تولید میکنـــد. اگـــر جـــو پوســـت کنده، نیم کـــوب یا آب پز شـــود بـــه دلیل رطوبتـــی کـــه از آن کســـب میکند خشـــکی طبیعت آن کمتر میشـــود. شـــاید جالب باشـــد بدانیـــد کـــه از نـــگاه طب ســـنتی تـــداوم در خوردن نـــان جو و نـــان گندم ســـبب کاهش وزن میشـــود. یکـــی از پرمصرفترین غلات جامعه امروزی برنج اســـت که مواد غذایـــی آن از گنـــدم کمتر و از دیگر غلات بیشتراســـت. طبیعت آن خشک‌اســـت و خـــوردن مـــداوم آن باعث چاقی و افزایش وزن میشـــود.
چگونه لبنیات را مصرف کنیم؟
لبنیـــات یکـــی دیگر از مـــواد مغذی وپرمصرف جامعه ماســـت. حکمای طب ســـنتی طبع شـــیر را گرم و تر میدانند. آنان شیر گاو، گوسفند و بز را تغذیهای مناســـب برای انســـان برشـــمرده اند. یک شـــیر خوب و ســـالم، قوام معتدل دارد، ســـفیدرنگ و صاف اســـت و طعمی مایل بـــه شـــیرینی دارد. بااین وجـــود نمیتـــوان از کنـــار خواص متعدد شـــیر گذشـــت، چرا که از نگاه طب سنتی، شـــیر تقویتکننده قلب و در درمـــان برخـــی بیماریهای روحی و روانی همچون افســـردگی، وسواس، عفونتهـــای ریـــه و بیماریهـــای گوارشـــی بســـیار مؤثراست. حکمای طب ســـنتی مصرف شـــیر را با غذاهـــای ترش، ماهـــی و تخم مرغ نهی کرده انـــد. آنان توصیـــه میکنند شـــیر به همـــراه عســـل کـــه مصلح آن اســـت خورده شـــود و در هر لیوان شـــیر یک قاشـــق عســـل حل شود. از دیگـــر لبنیـــات کـــه از مشـــتقات شیراســـت میتوان به کره اشـــاره کرد. طبعیتش همچـــون شیراســـت و باعث نرمـــی مزاج شـــده و مصـــرف آن به ویژه همراه با شـــکر چاق کننده اســـت. کـــره گاو لطیـــف ترین کرهاســـت. شـــاید امروزهاســـتفاده بی رویه از کره به دلیـــل کاهش فعالیتهای جســـمی نـــه تنهـــا باعـــث مشـــکالت قلبی و عروقی شـــده بلکه در معده افراد ایجاد ضعف و سســـتی میکنـــد و در نهایت باعـــث ســـوء هاضمـــه میشـــود.
پنیر امـــروزه یکـــی از پرمصرف ترین لبنیاتی اســـت کـــه طبیعتی ســـرد و تر دارد. طب ســـنتی و آموزه های اسلامی، خـــوردن مغز گـــردو با پنیر را بســـیار توصیه میکنند. ماســـت یکـــی دیگر از لبنیاتی اســـت که دارای مواد غذایی غنی تری اســـت و طبیعت آن ســـرد و تراســـت و هرچـــه تـــرش تـــر و رقیق ترباشد، ســـردی و تری آن بیشتراست. ماســـت موجـــب افزایـــش رطوبـــت بـــدن و کاهـــش تشـــنگی میشـــود امـــا در طب ســـنتی توصیه شـــده که ماســـت همـــراه نعنـــا خشـــک، زیره، گل ســـرخ و زنجبیـــل پـــرورده کـــه مصلـــح آن اســـت مصـــرف شـــود.
