تحرکات رقابتی

در بیشتر صنایع یکی از خصوصیات اصلی رقابت این است که شرکتها به همدیگر وابستهاند. شرکتها اقدامات همدیگر را پیگیری میکنند و ممکن است در مقابل هم واکنش نشان دهند. در این حالت، که اقتصاددانان آن را الیگوپلی (Oligopoly) می نامند، نتیجه اقدامات یک شرکت تا اندازهای به واکنش رقبایش بستگی دارد.

ارایه درگاه پرداخت ePayBank.ir بعنوان درگاه پرداخت اختصاصی برای بهبود فضای رقابتی کسب و کارهای ایرانی از قبیل سایت ها ، وبلاگها و صفحات شبکه اجتماعی

تبلیغات رقابتی خویش را میتوانید در MyCityAd.ir درج اگهی رایگان و ستاره دار نمایید.

واکنش نادرست یا غیر معقول رقبا- (حتی رقبای ضعیفتر) اغلب میتواند باعث شکست یک اقدام استراتژیک خوب شود.  بنابراین موفقیت شرکت مستلزم این است که واکنش رقبا تخریبی نباشد.  در یک الیگوپلی شرکت معمولاً با نوعی تردید و دو راهی روبرو است. او میتواند منافع (سوددهی) صنعت را دنبال کند و بنابراین از تحریک واکنشهای رقابتی جلوگیری کند. یا اینکه منافع محدود خود را دنبال کند و خطر واکنش تلافی جویانه رقبا و افزایش رقابت و مبارزه در درون صنعت را بپذیرد. وجود این دو راهی به خاطر آن است که انتخاب استراتژیها و واکنشهایی که خطر مبارزه رقبا را از بین میبرد و موجب پیشرفت صنعت میشود (استراتژیهایی که میتوان آنها را جمعی یا مشارکتی نامید) ممکن است منجر به آن شود که شرکت سود بالقوه و سهم بازارش را از دست بدهد. این وضعیت در نظریه بازی مشابه داستان قدیمی «دو راهی زندانیان» (Prisoners Delimma) است.

بی ثباتی صنعت: احتمال جنگ رقابتی

برای یک شرکت نخستین مسئله در تحلیل و بررسی اقدامات تهاجمی یا دفاعی میزان بیثباتی صنعت یا شرایط کلی صنعت است. این شرایط میتواند نشاندهنده آن باشد که انجام یک فعالیت به رویارویی و مبارزه در درون صنعت منتهی میشود. برخی شرکتها لازم است با سرعتی ملایمتر از دیگر رقبا پیش بروند و بیشتر احتیاط کنند.  بعضی شرایط دیگر در درون صنعت وجود دارد که احتمال رقابت را بیشتر یا کمتر میکنند. سابقه رقابت یا تداوم تعامل در بین شرکتها به ثبات صنعت کمک میکند چرا که به افزایش اعتماد شرکتها نسبت به یکدیگر منجر میشود (منظور از اعتماد این است که شرکتها اطمینان داشته باشند رقبایشان در صدد تضعیف آنها نیستند) و بر میزان درستی پیشبینیها در مورد واکنش رقبا میافزاید. بر عکس، عدم تداوم در تعامل، اعتماد شرکتها را به یکدیگر کاهش داده، احتمال اقدامات رقابتی را افزایش میدهد. تداوم در تعامل نه تنها به وجود یک گروه ثابت و پایدار بستگی دارد، بلکه نیازمند گروهی ثابت از مدیران این شرکتها است. بعلاوه حوزههای چندگانه معامله، یا شرایطی که در آن شرکتها با یکدیگر در بیشتر از یک زمینه تعامل دارند، میتواند دستیابی به یک نتیجه پایدار را در درون صنعت تسهیل کند.

روابط درونی از طریق سرمایه گذاری مشترک یا مشارکت در یک فعالیت نیز میتواند با ایجاد یک رویکرد تعاونی و مشارکتی و همچنین دادن اطلاعات کامل در مورد دیگران به هر کدام از شرکتها، بر ثبات صنعت بیافزاید. اطلاعات کامل معمولاً باعث تثبیت صنعت میشود. چون به شرکتها امکان میدهد که از واکنشهای اشتباه بپرهیزند و آنها را از دست زدن به اقدامات استراتژیک ضعیف باز میدارد. مرحله دیگر در ارزیابی بیثباتی صنعت و فضای کلی برای انجام اقدامات ، تحلیل رقبا است. بخش پایانی ارزیابی بیثباتی صنعت، تعیین ویژگیهای جریان اطلاعات بازار در بین شرکتها میباشد. این جریان اطلاعات شامل میزان دانش مشترک شرکتها در مورد شرایط صنعت و توانایی آنها در انتقال اهداف از طریق نشانه ها (پیامها) است.

تحرکات رقابتی

از آنجایی که در یک الیگوپلی، شرکت تا حدودی به رفتار رقبایش وابسته است، گزینش اقدامات استراتژیک درست به معنی انجام اقداماتی است که نتیجه آن سریعاً مشخص شود (نه اینکه از حیث زمانی طول بکشد یا به مبارزه و رویارویی شدید با رقبا منجر شود) و همینطور تا جایی که امکان دارد در راستای اهداف خود شرکت باشد. به عبارت دیگر، هدف شرکت اجتناب از مبارزه هزینهبر و متزلزل کننده است که نتایج ضعیفی را برای عناصر سهیم در این فعالیت به همراه دارد، ولی به هر حال عملکرد شرکت از رقبایش بهتر بوده است. یک روش ساده و کلی، استفاده از منابع و تواناییهای عمده برای هدایت نتیجه به طرف اهداف شرکت و غلبه بر اقدامات تلافیجویانه رقبا است.

بعضی از شرکتها اقدامات رقابتی را صرفاً بازیهای اعمال قدرت میدانند: یعنی شرکت منابع خاصی را برای حمله به رقیب سازماندهی میکند. مسلماً نقاط قوت و ضعف یک شرکت، فرصتها و تهدیدهایی را که شرکت با آن روبرو است تعیین میکند. تحرکات رقابتی ، همچنین گونهای بازی دقیق و پر نکته است. شرکت میتواند ساختار این بازی را تعیین کند، حرکات را گزینش کند و آنها را به گونهای اجرا کند که نتیجه را به حداکثر برساند- صرف نظر از اینکه شرکت چه منابعی در اختیار دارد. در این حالت هیچگونه مبارزه تلافی جویانه اتفاق نمیافتد.

تحرکات مشارکتی یا غیر تهدید آمیز

تحرکاتی که اهداف رقبا را تهدید نمیکنند ابزار مناسبی برای بهبود وضعیت شرکت هستند. سه گروه از اینگونه اقدامات عبارتند از:

• تحرکاتی که موقعیت شرکت و رقبا را به طور همزمان بهبود می بخشند. حتی اگر رقبا خود را با شرایط سازگار نسازند.

• حرکاتی که موقعیت شرکت و همچنین موقعیت رقبا را بهبود میبخشند، در صورتی که شمار معینی از آنها خود را با شرایط وفق دهند.

• تحرکاتی که موقعیت شرکت را از آنجا بهبود میبخشند که رقبا خود را با شرایط سازگار نمیکنند.

تحرکات تهدید آمیز

بسیاری از اقداماتی که وضعیت شرکت را به طور چشمگیری بهبود میبخشند، برای رقبا با نوعی تهدید همراه است، چرا که این اساس الیگوپلی است. بنابراین یکی از عوامل اصلی موثر در موفقیت اینگونه اقدامات، پیشبینی و تاثیرگذاری بر اقدامات تلافیجویانه رقبا است. اگر واکنش رقبا سریع و کار آمد باشد، چنین اقدامی نه تنها به سود شرکت نخواهد بود بلکه ممکن است وضعیت آن را، بدتر سازد. اگر واکنش رقبا خیلی شدید باشد، ممکن است باعث تضعیف شدید شرکت شود.

در یک محیط دفاعی، شرکت سعی دارد تا به رقبایش اعلام کند که در صورت اقدام از سوی آنها به طور سریع و کارآمد نسبت به آن واکنش میدهد. تاخیر در واکنش ریشه در چهار عامل اصلی دارد:

• تاخیر در درک مسائل

• تاخیر در سازماندهی یک استراتژی تلافیجویانه

• ناتوانی در طراحی دقیق اقدام تلافی جویانه که باعث افزایش هزینه کوتاه مدت آن میشود

• تاخیر ناشی از اهداف متضاد و انگیزه های متنوع

تحرکات تدافعی

تا اینجا در مورد اقدامات تهاجمی بحث شد، اما باید به یاد داشته باشیم که نیاز به جلوگیری یا دفاع در برابر اقدامات رقبا به همان اندازه حائز اهمیت است. البته مسئله دفاع، نقطه مقابل تهاجم است. دفاع موفق آن است که وضعیتی ایجاد کنیم که در آن رقبا بعد از انجام تحلیل یاد شده یا تصمیم قطعی به انجام کار، به این نتیجه برسند که اقدام آنها غیرمعقول و نامناسب خواهد بود. در دفاع نیز همانند تهاجم میتوان با وادار کردن رقبا به عقب نشینی بعد از یک مبارزه، در مقابل آنها وارد عمل شد. البته موثرترین نوع دفاع آن است که از رویارویی مستقیم اجتناب شود.  برای جلوگیری از یک حرکت، رقبا باید اطمینان یابند که اقداماتشان با واکنش روبرو خواهد شد و این واکنش تلافی جویانه موثر خواهد بود.

• انضباط به عنوان نوعی دفاع

• انکار یک تکیه گاه

التزام

شاید مهمترین موضوع در برنامهریزی و اجرای تحرکات رقابتی تهاجمی یا دفاعی، التزام باشد. التزام میتواند ضامن احتمال، سرعت و قدرت اقدام تلافیجویانه در مقابل اقدامات تهاجمی یا اساس استراتژی دفاعی باشد. التزام دیدگاه شرکتها در مورد موقعیت خود و رقبا را تحت تاثیر قرار میدهد. اصولاً التزام به معنای اعلام صریح منابع در اختیار و اهداف شرکت می باشد. معمولاً رقبا در مورد اهداف و اندازه منابع شرکت تردید دارند. اعلام تعهد تردید را کاهش داده، و به شرکتها فرصت میدهد که بر اساس فرضیات جدید، استراتژی خود را به گونهای طراحی کنند که از مبارزه و رویارویی اجتناب ورزند.

در فضای رقابتی سه نوع عمده از التزام وجود دارد، که هر کدام به نوعی خاصیت بازدارنده دارند:

• التزام به انجام اقدامی که شرکت بدون تعلل متعهد آن است.

• التزام به اینکه اگر رقیب اقدامات خاصی انجام دهد، شرکت تلافی خواهد کرد و همواره این اقدامات تلافی جویانه ادامه خواهد یافت.

• التزام به اینکه شرکت هیچگونه اقدامی نمیکند یا از انجام فعالیتی خاص منصرف میشود.

اجزاء اصلی التزام قابل اعتنا عبارتند از:

• داراییها، منابع و دیگر ساز و کارهای موجود برای اجرای سریع تعهد

• تصمیم صریح برای انجام التزام که در برگیرنده سابقه پایبندی به تعهدات قبلی است

• ناتوانی در انصراف از التزام، یا ارزش های اخلاقی آشکار در پایبندی به آن

• توانایی ارزیابی میزان مطابقت با شرایطی که التزام بر پایه آن استوار است.

نقاط محوری

یکی از مشکلاتی که منجر به بی ثباتی در درون الیگوپلی میشود در نحوه ایجاد هماهنگی بین انتظارات رقبا در مورد نتایج بازار است. تا زمانی که رقبا دارای انتظارات مغایر با یکدیگر هستند، تلاش برای سود بردن از هر فرصتی در بین رقبا ادامه دارد. و احتمال انجام اقداماتی که منجر به مبارزه و رویارویی شود، زیاد است.

اصطلاح نقاط محوری حاوی سه مفهوم ضمنی در مورد رقابت شرکتها است. نخست اینکه، شرکتها باید تلاش کنند تا هر چه سریعتر یکی از این نقاط محوری مناسب را بیابند. هر چه این نقاط سریعتر یافت شوند، هزینه جستجو برای دستیابی به فرصت و یافتن این نقاط کمتر خواهد بود. دوم اینکه، قیمتهای صنعت و دیگر متغیرهای تصمیم گیری را میتوان خلاصه و ساده نمود و از این طریق به نقطهای مطلوب دسترسی پیدا کرد. به عنوان مثال، این امر میتواند در برگیرنده ایجاد معیارهای استاندارد یا تولید کالاهای خاصی باشد که جهت جایگزینی مجموعه پیچیده کالاهای تولیدی به کار می آیند. و سوم اینکه، اگر شرکت به گونهای فعالیتهای خود را طراحی کند که به مناسب ترین نقطه دست یابد، این امر ممکن است مستلزم ارائه واژهای در درون صنعت باشد به طوری که بتوان با بهره گیری از آن به نقطهای مناسب دست یافت، نظیر بحث در مورد قیمتها بر حسب فوت مربع نه بر اساس قیمتهای مطلق.

همچنین ارائه مفاهیم میتواند در قالب تعیین چارچوبی برای مجموعه اقدامات استراتژیک باشد به گونهای که به طور طبیعی یک نقطه اصلی رضایت بخش (از دیدگاه شرکت) ایجاد شود.