حسابداری مدیریت و ضرورت های استفاده از آن
پیشرفت سریع فناوری طی چند دهه گذشته، مدیران سازمان ها را به فکر ایجاد سیستمی مناسب جهت برنامه ریزی و کنترل بهتر و اثر بخش تر عملیات سازمان انداخته است. سیستمی که اطلاعات مالی و غیرمالی متنوعی را در اختیار استفاده کنندگان، به ویژه مدیران هر سازمان قرار دهد.
نیاز روزافزون به اطلاعات صحیح و بهنگام برای به کارگیری در فرآیند تصمیم گیری مدیران، به مقوله ای اجتناب ناپذیر تبدیل شده است. سیستم حسابداری مدیریت به عنوان مهم ترین زیرمجموعه سیستم اطلاعاتی مدیریت، منبع اصلی ارائه اطلاعات به شمار می آید.
ارایه درگاه پرداخت ePayBank.ir برای مجتمع ها و آموزشگاههای فنی و حرفه ای
اگر میخواهید مشتری خدمات آموزشی شما افزایش یابد کافیست در MyCityAd.ir آگهی درج کنید.
حسابداری مدیریت در مقایسه با حسابداری مالی، رشته علمی جدیدی محسوب می شود. در نتیجه، به موازات پیدایش راه های جدید تهیه اطلاعات برای کمک به مدیران، مفاهیم و ابزارهای حسابداری مدیریت نیز به تدریج تکامل می یابد. علاوه بر این، محیط سازمانها به سرعت در حال تغییر هستند و حسابداری مدیریت نیز باید در تهیه اطلاعات به ترتیبی عمل کند که این تغییرات را منعکس سازد. به این رتتیب میتوان اطمینان داشت که حسابداری مدیریت در آینده نیز همانند چند دهه قبل، ابزاری مناسب برای کمک به مدیران محسوب می شود.
حسابداری مدیریت، شامل طراحی و استفاده از حسابداری، در داخل سازمان است. در واقع حسابداری مدیریت را میتوان فرآیند شناسایی، اندازه گیری، گردآوری، سنجش، تحلیل، تفسیر و ارائه آن گروه از اطلاعات مالی و سایر اطلاعات کمی و عملکردی تعریف کرد که توسط مدیریت به مظنور برنامه ریزی، کنترل، ارزیابی عملیات و استفاده بهینه از منابع در داخل یک سازمان، یعنی حصول اطمینان از بهره برداری مناسب از منابع و در جهت پاسخگویی مناسب در قبال این بهره برداریف مورد استفاده قرار می گیرد. (IFAC,1998). در حسابداری مدیریت، با تاکید بر استفاده کنندگان درون سازمانی، اطلاعاتی اندازه گیری و گزارش می شود که مدیران سطوح مختلف یک سازمان را در اجرای اهداف تدوین شده برای آن سازمان مورد نظر، یاری دهد.
حسابداری مدیریت در جهت مقاصد داخلی سازمانها و واحدهای انتفاعی خدمت می کند و برخلاف حسابداری مالی که از طریق اصول و ضوابطی مشخث و از پیش تعیین شده با محدودیت مواجه است، از یک رشته قواعد ثابت و غیر قابل تغییر تشکیل نشده است. روش ها و قواعد حسابداری مدیریت برای کمک به سازمان در جهت دستیابی به هدف های مورد نظر، از طریق تصمیم گیری های مطلوب تدوین و اتخاذ می شود. به همین دلیل، روش های حسابداری مدیریت باید برای هر یک از سازمانها متناسب با اوضاع و احوالی که دارند، طراحی و به کار گرفته شود.در واقع حسابداری مدیریت باید خود را با ویژگی ها و نیازمندیهای سازمان مربوط تطبیق دهد.
علاوه بر این، برخی از مفاهیمی که در حسابداری مدیریت به کار گرفته می شود، ممکن است در حسابداری مالی کاربردی نداشته باشد. مثلا، در حسابداری مدیریت یکی از هزینه های موثر در تصمیم گیری ها، هزینه فرصت است که باید به گونه ای منطقی اندازه گیری و در تصمیم گیری های مربوط لحاظ شود. در حالی که در حسابداری مالی لحاظ کردن این هزینه جایگاهی ندارد. در مجموع حسابداران مدیریت این آزادی عمل را دارند که هر نوع اطلاعاتی را که مدیریت سودمند بداند، برای انان فراهم کنند.
جوهره مدیریت، تصمیم گیری است و تصمیم گیری ذاتا با رویدادهای آتی سروکار دارد. به همین دلیل، حسابداری مدیریت برخلاف حسابداری مالی که اساسا براطلاعات گذشته تمرکز دارد، عمدتا فراهم کننده اطلاعاتی با ماهیت جاری و آتی است. علاوه بر این، اطلاعات حسابداری مدیریت برای آنکه بتواند مدیران سطوح مختلف سازمان را در تصمیم گیری ها و ارزیابی ها کمک کند، ناگزیر باید به شکل تفصیلی و در اسرع وقت در دسترس قرار گیرد. نهایت اینکه اطلاعات حسابداری مدیریت هنگامی سودمند واقع می شود که مربوط، صحیح، قابل اعتماد و در صورت برآوردی بودن، بر رویه های صحیح برآورد مبتنی باشد.
همانگونه که بیان شد، تاکید اساسی حسابداری مدیریت بر عرضه اطلاعات برای برنامه ریزی و کنترل توسط مدیریت است.
سیستم حسابداری مدیریت، میتواند در موارد زیر به مدیران کمک کند:
- درک روابط محلی و معلولی: حسابداری مدیریت میتواند در خصوص این که چه موضوعی باعث هزینه شده است یا چرا ظرفیت خالی یا غیرقابل استفاده برای تولید وجود دارد و همچنین تعیین میزان آثار آن، به مدیریت کمک کند.
- تشخیص فعالیتهایی که ارزش افزوده ایجاد نمی کنند یا کارآیی ندارند: حسابداری مدیریت با تشخیص فعالیتها یا وظای ناهماهنگ یا تکراری، به طراحی مجدد فرایندهای کاری کمک می کند.
- درک ارتباط بین اجزای مختلف یک زنجیره ارزش: اطلاعات حسابداری مدیریت میتواند تاثیر فعالیتهای واسطه یا تامین کننده را بر قیمت تمام شده نهایی محصول، نشان دهد.
- تشخیص گلوگاه های فرآیند در داخل یا خارج شرکت: حسابداری مدیریت میتواند نشان دهد چه اجزایی از فرایند کاری ( ماشین یا انسان ) محدودکننده کارآیی سیستم است.
- شفاف کردن مسائل و تغییر درک افراد.
- ایجاد انگیزه در مدیران و کارکنان از طریق اندازه گیری رفتارهای مطلوب
- تغییر گرایش ها و رویکردها: معیارها باعث تغییر سطوح گرایش ها و تلاش ها می شوند. مثلا، استاندارد زمانی برای اجرای یک فعالیت هدفی را مشخص می کند که انتظار می رود کارکنان با تلاش معقول به آن دست پیدا کنند. در صورت موفقیت، آنها سطح تلاش خود را بازنگری می کنند و در نتیجه، دفعات بعد عملکرد بهتری خواهند داشت.
- تغییر دیدگاه ها: افراد تمایل دارند که موفقیت را به فعالیت خود نسبت دهند، اما شکست ها را به عوامل محیطی مربوط کنند. تحقیقات نشان داده که این نسبت دادن، میتواند با ملاکهای حسابداری مدیریت تغییر کند و در نهایت رفتارها را نیز تغییر دهد.
با در نظر داشتن موارد فوق، هدفهای اصلی حسابداری مدیریت را میتوان به شرح زیر برشمرد:
- تامین اطلاعات مورد نیاز مدیران برای تصمیم گیری و برنامه ریزی
- کمک به مدیران در رهبری و کنترل فعالیتهای عملیاتی
- انگیزش مدیران و کارکنان برای فعالیت در راستای هدف های سازمان
- سنجش و ارزیابی عملکرد واحدهای تابعه، مدیران و سایر کارکنان سازمان
به طور کلی، با توجه به اینکه حسابداری مدیریت بر کوشش های مدیران تمرکز دارد، اهداف آن باید با توجه به محیط عملکرد مدیریت و وظایفی که مدیران در سازمانها انجام می دهند( شامل وظایف اقتصادی و وظایف اداری)، برنامه ریزی شود. تفاوت های موجود بین حسابداری مالی و حسابداری مدیریت را میتوان به شکل خلاصه به رتتیبی که در جدول بالا منعکس شده را ارائه کرد:
اگر سازمانها، واحدهایی ایستا محسوب شوند، ممکن است بتوان روش های حسابداری مدیریت را منطبق با نیازهای آنان تدوین کرد، اما سازمانها وهمزمان با ورود و خروج مدیران و کارکنان تغییر می کنند. علاوه بر این، اولویت ها و سیستم های ارزشی محیط نیز در حال تغییر است و ناگزیر سازمانها باید خود را با محیط در حال تغییر مطابقت دهند. دو نیروی اصلی موثر بر سازمانهای امروزین، عبارتند از: تغییرات تکنولوژی و رقابت های جهانی. سازمانهایی که نتوانند خود را با این دو نیرو تطبیق دهند، در بلند مدت قادر به ادامه حیات نخواهند بود.
سازمانهایی که در چنین محیط های پویا فعالیت می کنند برای تهیه اطلاعات مورد نیاز، ناگزیر به سیستم حسابداری مدیریت خود اتکا می کنند. چنانچه تکامل تدریجی سیستم حسابداری مدیریت از سیر تکاملی سازمان عقب بیفتد، این سیستم در واقع ترمزی برای مواجهه با محیط در حال تغییر محسوب خواهد شد. بنابراین، سازمانها باید با تغییرات محیط سازگار شوند و حسابداری مدیریت نیز باید خود را با تغییرات سازمان هماهنگ کنند. به این ترتیب، حسابداری مدیریت در حقیقت بررسی یک فرآیند است و محدود به مجموعه ای از روش ها است. با این وجود درک مفاهیم حسابداری مدیریت نیز مستلزم شناخت سازمان و نیروهای موثر بر آن است.
هزینه ها و فواید حسابداری مدیریت:
اطلاعات را نیز مانند کالا میتوان خریداری کرد و به کار بست. این اطلاعات میتواند کیفیت بالا یا پایین داشته باشد، به موقع یا با تاخیر ارائه شود، مربوط یا نامربوط باشد. مانند سایر کالاها و خدمات، تهیه اطلاعات نیز همراه با هزینه ها و فوایدی است. هزینه تهیه این اطلاعات در سازمانها معمولا شامل حقوق و مزایای کارکنان اداره حسابداری مدیریت، هزینه خرید و عملیات کامپیوترها و هزینه زمان صرف شده توسط استفاده کنندگان از اطلاعات برای مطالعه، درک و به کارگیری اطلاعات است، فواید این اطلاعات نیز شامل بهبود تصمیم گیری ها، برنامه ریزی اثربخش تر، کارآیی بیشتر عملیات و رهبری کنترل بهتر عملیات و در نهایت ایجاد صرفه و صلاح اقتصادی برای سازمان است.
ضرورت استفاده از خدمات حسابداری مدیریت
اکتشافات علمی جدید موجب به وجود آمدن صنایعی شده که حتی در گذشته نزدیک نیز مد نظر نبوده است. حسابداری مدیریت نیز باید رد جست و جوی روش ها و ابزارهایی باشد که بتواند اطلاعات مورد نیاز این صنایع را فراهم و ارائه کند.
برخی از ضرورت های استفاده از خدمات حسابداری مدیریت به شرح زیر است:
- مدیریت به موقع موجودی ها
- افزایش کیفیت محصولات
- بهره وری بیشتر
- تسهیل تصمیم گیری ها
- بهبود مستمر عملیات و ….
سخن آخر
با توسعه فن آوری های نوین در صنایع و ایجاد تغییر و تحول در سیستم های تولید، سازمان ها چنان با پیچیدگی و تغییرات شدید رو به رو شده اند که مدیریت، به تنهایی نمیتواند نسبت به محیط خود در سازمان شناخت کافی داشته باشد. به همین دلیل، ضرورت دارد سیستمی به وجود آید که مدیریت را در امر شناسایی مساله، تعیین اهداف، تعریف راه حلهای ممکن و ارزیابی و انتخاب راه حل بهینه و اجرای ان کمک کند که همین توجیهی برای ارائه خدمات حسابداری مدیریت سات. حسابداران مدیریت در برابر شرکت و مردوم مسئول هستند و باید سطح بالایی از عملکرد و اصول اخلاقی را رعایت کنند، این اصول اخلاقی شامل شایستگی (تخصص)، راز داری، صداقت و قابل اعتماد بودن است.
